Professor Örjan Johansson van de Luleå University of Technology heeft een manier gevonden om de hersenen van ratten voor de gek te houden met behulp van geluiden die ze zelf maken bij gevaar. De ontdekking zou zowel gif als vallen kunnen vervangen - en de manier waarop steden zichzelf beschermen tegen ongedierte kunnen veranderen.
Naarmate het rattenprobleem in Zweedse steden toeneemt, kiezen de meeste mensen voor bestrijding met gif. Aan de Technische Universiteit van Luleå deed professor Örjan Johansson het tegenovergestelde - hij begon te luisteren. Door de communicatie van ratten en hun eigen waarschuwingsgeluiden te analyseren, ontdekte hij een geluidspatroon dat nu wordt gebruikt om ratten te laten ontsnappen zonder gif te gebruiken.
👉 Lees meer over Repello en bestel hier
Wanneer de rat zijn tanden knarst
In haar onderzoek aan de Luleå University of Technology heeft Johansson lang bestudeerd hoe geluid een negatief effect heeft op mensen en de laatste jaren heeft ze dit toegepast op ongedierte. Analyses van het gehoor van ratten en knaagdieren en opnames van hoe ratten communiceren leidden tot het inzicht dat ratten communiceren in frequentiebereiken waar hun gehoor het gevoeligst is, net als mensen.
Een van de ontdekkingen was een speciaal geluid dat ratten maken als ze bang zijn en willen waarschuwen voor gevaar. Dit doen ze door snel en hard met hun tanden te knarsen - een geluid dat lijkt op krijt op een schoolbord, maar dan veel sneller en in het ultrasone bereik waar het gehoor van ratten het gevoeligst is.
We hebben een manier ontwikkeld om acute bedreigingen via geluid voor de rat te simuleren. Het gaat niet om het volume, maar om het beïnvloeden van het onderbewustzijn met de juiste signalen zodat de rat vlucht," zegt Örjan Johansson.
Het onderzoeksteam was vervolgens in staat om deze onregelmatige ultrasone pulsen en de snelle wisselingen tussen frequenties in het piepende geluid na te bootsen. Het resultaat was een geluidspatroon dat mensen niet kunnen horen, maar dat ratten onmiddellijk als dodelijk herkennen.
Getest in samenwerking met de Zweedse Universiteit voor Landbouwwetenschappen
Om te bepalen of de geluidspatronen ook buiten het laboratorium werkten, werd een samenwerking met de Zweedse Universiteit voor Landbouwwetenschappen (SLU) gestart en werden veldproeven uitgevoerd in Göteborg, in een flatgebouw met gedocumenteerde problemen met wilde ratten.
De resultaten waren duidelijk: dezelfde patronen die ratten in het lab deden vluchten, werkten ook in de praktijk.
"We konden zien dat de dieren onmiddellijk reageerden en dat het effect na verloop van tijd aanhield. Het was alsof het hele gebied als gevaarlijk werd ervaren," zegt Örjan Johansson.
Uit analyse blijkt dat het geluid het limbisch systeem van de rat activeert - het deel van de hersenen dat angst en overlevingsgedrag controleert - waardoor een sterke en langdurige vluchtreactie ontstaat, zelfs nadat het signaal stopt.
Een nieuwe weg voor de toekomst van ongediertebestrijding
De onderzoekers concludeerden dat de methode zowel rattengif als vallen kan vervangen - twee traditionele bestrijdingsmethoden die de EU nu geleidelijk uitfaseert vanwege hun impact op ecosystemen en grondwater. Wanneer knaagdieren zich voeden met gif, grazen vogels, vossen en katten er ook van - wat heeft geleid tot een toename van rodenticiden in de natuur.
Dankzij deze technologie is het niet nodig om chemicaliën te verspreiden en dieren te doden. We gebruiken hun eigen taal om ze weg te houden. Het is een hele nieuwe manier van denken," zegt Örjan Johansson.
Naast de duidelijke voordelen voor het milieu betekent de methode ook minder afval, geen kadavers om mee om te gaan en minder risico op secundaire vergiftiging. Voor gemeenten en huiseigenaren kan dit in de toekomst een duurzamere en kosteneffectievere basisoplossing voor knaagdierbestrijding betekenen.
Probeer het 30 dagen zonder risico
Bioakoestiek - wanneer de taal van de natuur technologie wordt
Het onderzoek is gebaseerd op bioakoestiek - hoe dieren communiceren, waarschuwen en overleven. Professor Örjan Johansson heeft jarenlang bestudeerd hoe verschillende soorten, van muggen tot zeehonden, reageren op specifieke geluidspatronen.
Het doel is om te begrijpen hoe de hersenen akoestische signalen interpreteren en hoe bepaalde frequenties reflexen zoals angst, vlucht of vermijding kunnen triggeren.
We gebruiken geluid op dezelfde manier als de natuur dat zelf doet. Bij ratten activeren bepaalde frequenties het angstcentrum van de hersenen. Bij muggen kan het juiste signaal de oriëntatie verstoren; bij zeehonden kan het een bedreiging op afstand markeren. Het is een kwestie van de juiste taal spreken voor elke soort," zegt Örjan Johansson.
De studies aan de Technische Universiteit van Luleå en de Zweedse Universiteit voor Landbouwwetenschappen tonen aan dat deze bioakoestische patronen fungeren als een universeel signaalsysteem in de dierenwereld. De technologie heeft een gedocumenteerd effect op de bruine rat - de enige rattensoort in Zweden - maar de onderzoekers zien al mogelijkheden voor toepassingen in andere soorten en omgevingen.
Repello - het onderzoek dat werkelijkheid werd
Toen de resultaten uit het laboratorium in de praktijk werden gebracht, verspreidde de technologie zich snel onder de naam Repello. De respons overtrof alle verwachtingen - in de eerste twee maanden werden meer dan 35.000 afschrikmiddelen verkocht en gebruikers meldden hetzelfde: de ratten verdwenen - en kwamen niet meer terug.
Voor veel huiseigenaren en gemeenten werd het een langverwacht alternatief voor vergif en vallen. Wat ooit begon als een onderzoeksproject in Luleå is nu uitgegroeid tot een praktische oplossing voor een groeiend maatschappelijk probleem.
